Van wiebelende lamp tot hypermoderne OK: OK-assistent Eric is al 30 jaar betrokken bij Mercy Ships
Bekijk alle verhalen“Wat me meteen raakte, was de combinatie van mijn vak en mijn geloof. Bij een christelijke organisatie kunnen werken binnen je eigen beroep, dat had ik nog niet eerder gezien.” Voor Eric Vis was dat het beginpunt van een lange betrokkenheid bij Mercy Ships. Het was 1994, hij zat aan het eind van zijn opleiding tot OK-assistent in Groningen, en raakte in gesprek met verpleegkundige Astrid, die Mercy Ships goed kende. Het idee om ooit aan boord te gaan begon te groeien.
“In 1994 stond ik voor een keuze. Ik dacht ook over werken in het buitenland, in Zwitserland. Het was een afweging tussen goedbetaald werk in een ‘goudmijn’, of ontwikkelingswerk en zélf geld meebrengen. Wat uiteindelijk de doorslag gaf, was de wens om mij in te zetten voor een ander. Je kan wel gaan voor het geld, maar wat is verrijking? Ervaringen die je vormen en die je nooit meer vergeet, zijn veel meer waard dan geld.”
Naar de Anastasis
Via de fax meldde Eric zich aan, en in april 1995 reisde hij naar Ghana om voor drie maanden als OK-assistent aan boord te gaan van de Anastasis. Die maanden bevielen zo goed, dat hij besloot om lange termijn vrijwilliger te worden. “Dat betekende eerst vijf maanden DTS (Discipelschap Training School). Daarna tekende ik een contract voor twee jaar, al bleef ik uiteindelijk tot 2000 aan boord.”
Het plotselinge vertrek van een andere vrijwilliger stelde Eric voor een nieuwe uitdaging. “In 1996 kreeg ik de vraag om leiding te gaan geven aan de OK. Ik twijfelde lang, maar heb uiteindelijk ja gezegd. Het was een van de grootste uitdagingen van mijn leven. Je voelt je volkomen onbekwaam, maar je doet het toch. Dr. Gary Parker zei daar later iets over wat mij aansprak: ‘God uses weak people.’”
Medisch technische verbeteringen
Eric maakte de groei van Mercy Ships van dichtbij mee en zag hoe de organisatie zich ontwikkelde van pioniersorganisatie naar een organisatie met geavanceerde medische techniek. “De Anastasis had een oude OK-afdeling met veelal oude apparatuur. De apparatuur was goed onderhouden en veilig, maar oud. Ondanks dat deden we grote operaties.”
Als hoofd van de OK leverde hij zelf ook een bijdrage aan verschillende verbeteringen. “Toen ik aan boord kwam, waren er geen OK-lampen aan het plafond. Dr. Gary werkte met een staande lamp op wieltjes, met natte lappen om de voet zodat hij niet zou verschuiven op het bewegende schip. Toen ik eens een periode op kantoor in Nederland werkte, kwam een aantal vermogende dames op bezoek. De directeur van Mercy Ships Nederland vroeg mij: ‘Heb je nog iets nodig?’ Ik antwoordde dat we OK-lampen nodig hadden. De dames doneerden geld, en dankzij die donatie konden we drie nieuwe OK-lampen en drie OK-tafels aanschaffen. Mijn vader, die technisch onderlegd was, heeft samen met Dr. Gary en een monteur van fabrikant Laméris de lampen opgehangen. Eén van die lampen hangt nu nog op de recovery-afdeling van de Africa Mercy, en een van de tafels is tot 2023 in gebruik geweest.”
Ook andere processen verbeterden gestaag. “De OK bevond zich op B-dek, de verpleegafdeling op C-dek, een verdieping lager. Er was geen lift. Als een patiënt van de OK naar de afdeling gebracht moest worden, werd via het intercomsysteem het ‘patient transport team’ (ptt) opgeroepen. De patiënt werd dan op een stretcher gelegd en onder een hoek van 45 graden de trap af gedragen. Dat moest echt anders. Een Nederlandse loodgieter aan boord ontwierp toen een constructie met katrollen waarmee de patiënt in horizontale positie naar beneden kon worden gebracht.”
“We waren echt de koning te rijk op de Anastasis met al dit soort ontwikkelingen,” blikt Eric terug. In 2000 ging hij van boord en volgde een periode waarin hij enkele jaren niet actief betrokken was bij Mercy Ships. Ondertussen gingen de ontwikkelingen door.
“In 2012 keerde ik terug aan boord van de Africa Mercy. Ik was echt geroerd door de spectaculaire verbeteringen. Het was nog steeds eenvoudig, maar in alles zoveel beter.” Inmiddels is de vooruitgang nauwelijks meer te vergelijken met de beginjaren. “Als je dat afzet tegen de Global Mercy, met een hypermoderne OK, dan zie je vrijwel geen verschil meer met een regulier ziekenhuis in Nederland. Op de Anastasis moesten we foto’s nog analoog ontwikkelen; nu beschikken we over hightech digitale technieken en maken we 3D-scans met een Philips-scanner.”
Geloof praktisch maken
De sprong in faciliteiten en technologie is enorm, maar de missie is hetzelfde gebleven. “Het was nooit houtje-touwtje. We wilden de patiënten het allerbeste geven – toen ook al. Je streeft altijd naar medische zorg van hoge kwaliteit.”
Ook het geloofsaspect is onveranderd. Nog steeds wordt er voor elke operatie gebeden voor de patiënt en, vertelt Eric: “De motivatie van waaruit we werken, is nog steeds dezelfde: ons geloof handen en voeten geven. Geloof moet zichtbaar en praktisch zijn.” Voor hem is Jakobus 2:14-17 daarin een leidraad: ‘Als iemand zegt te geloven, maar handelt er niet naar – wat heeft dat voor zin?’
Clerette
Door de jaren heen heeft Eric ontelbaar veel patiënten meegemaakt. Eén van de patiënten die hem altijd bij zal blijven is Clerette, in 1996 in Madagaskar. “Ik liep samen met een vriend van het schip door de stad, in een Mercy Ships-shirt. We werden aangesproken door iemand die zei: ‘Ik moet jullie iemand laten zien.’ Het bleek de verzorger van Clerette te zijn die ons haar liet zien. Ze had een doek om haar hoofd. Toen ze die afdeed, schrok ik enorm. Ze had noma (een infectie waarbij de weefsels in en rondom het gezicht afsterven). Haar halve wang was weg, je kon rechtstreeks op haar kaak en tandwortels kijken. Ik wist dat dit een operatie was die wij goed konden, maar ik wist ook dat onze operatieplanning vol zat. Toch beloofde ik om het op het schip te bespreken. Ik ben direct naar Dr. Gary gegaan en heb met hem overlegd. Uiteindelijk besloten we haar op een zaterdag te opereren. Onder de vrijwillige bemanning hebben we ‘vrijwilligers’ geselecteerd en op een zaterdag de operatie uitgevoerd.”
Wonen op de Anastasis
Het leven aan boord bestaat niet alleen uit werk. Ook over het leven op de Anastasis kan Eric genoeg anekdotes vertellen. “Dr. Bob, een oogchirurg, had altijd een cd-speler bij zich. Tijdens de ene soort operaties draaide hij altijd het ene specifieke nummer, en bij de andere soort operaties een ander specifiek nummer. Maar hij gaf ook dansles in de International Lounge: ‘Dr. Bob’s dancing class’. Dan haalde hij zijn cd-speler van de OK en leerde hij ons de foxtrot en wals. Alleen waren de hobbels in de vloer van de international lounge wel een uitdaging.”
Er waren ook omstandigheden die het leven aan boord niet bepaald comfortabel maakten. “We hadden alleen airco in de OK en op de ziekenhuisafdeling. Ongeveer 95% van het schip had geen airco. Als je van de OK af kwam, liep je letterlijk tegen een muur van vochtige hitte aan.” Uiteindelijk besloot Mercy Ships om airco te installeren op de Anastasis. “Ik herinner mij als de dag van gisteren het moment dat ik in bed lag en dacht: wat is het hier koud!”
Iets wezenlijks bijdragen
Vandaag de dag zet Eric zich met name vanuit Nederland in voor Mercy Ships en werkt hij als medisch recruiter op het kantoor in Rotterdam. Maar, hij reist ook elk jaar nog een aantal weken af naar een van de schepen om als vrijwillig OK-assistent te werken. Wat heeft hem gemotiveerd om al die jaren betrokken te blijven? “Je weet van de nood in de wereld. Je weet van het gebrek aan chirurgische en anesthesiologische zorg. Je hebt het gezien en meegemaakt. En je weet dat je er iets aan kunt doen. God heeft ons de middelen gegeven, en dan wil je ook echt iets wezenlijks bijdragen.” In zijn werk als OK-assistent ziet hij van dichtbij wat een operatie voor een patiënt kan betekenen. “Je ziet de verandering onder je handen gebeuren, en je weet dat het leven van een patiënt voorgoed verandert.”
Wat er verder de afgelopen jaren is veranderd:
Opkomst van ETA (Education, Training & Advocacy):
Waar dit tijdens de Anastasis-periode nog in de kinderschoenen stond, is het trainen en opleiden van lokale gezondheidswerkers inmiddels een volwaardig en belangrijk onderdeel van het werk geworden.
Verbeterd screeningsproces voor patiënten:
Vroeger kwamen de meeste patiënten uit de kustregio, nu gaan teams actief het binnenland in om juist de mensen te bereiken die nauwelijks toegang hebben tot zorg.
Vervoer naar het schip geregeld door Mercy Ships:
Voor patiënten uit afgelegen gebieden wordt nu ook het transport verzorgd, zodat reiskosten geen drempel hoeven te zijn en zorg echt toegankelijk wordt voor de allerarmsten.
Uitbreiding van medische specialismen:
Waar het begon met MKA-chirurgie en oogheelkunde, zijn daar in de loop der jaren meerdere disciplines aan toegevoegd.
Langere werkperiodes van het schip:
De tijd die het schip in één land blijft is langer geworden, waardoor er meer continuïteit is in zorg en training.
Van Europese PR-tours naar maximale inzet in Afrika:
De Anastasis kwam vroeger jaarlijks naar Nederland voor bevoorrading en PR. Inmiddels wordt nieuwe bevoorrading per container naar de schepen gestuurd en wordt PR op een andere manier ingericht.
