Voor Marthe Lamah was het een levensdroom om anesthesist te worden. ‘Vanaf dat ik klein was vond ik het fijn om kwetsbare mensen te helpen,’ vertelt Marthe. Voor haar waren, onder andere, de patiënten die een chirurgische ingreep in de operatiekamer ondergingen de meest kwetsbare mensen die er waren. ‘Ik begreep meteen dat er een medisch specialisme moet zijn waar je, met de juiste opleiding, voor deze kwetsbare mensen zou kunnen zorgen.’ Op dit moment is Marthe één van de meer dan 20 studenten aan de Gamal Abdel Nasser Universiteit in Guinee die de studie volgt om anesthesiemedewerker te worden.
Aan het hoofd van deze opleiding staat Professor Joseph Donamou, de drijvende kracht achter het programma. Deze opleiding voor anesthesiemedewerker is de eerste van zijn soort in Guinee. Voorheen moesten studenten die in anesthesie wilden specialiseren de gelegenheid en het geld hebben om in het buitenland te gaan studeren en hun bevoegdheid te behalen. Het gebeurde vaak dat studenten het behalen van hun bevoegdheid niet meer naar Guinee terugkeerden omdat er in Guinee niet veel mogelijkheden voor hen waren. Hierdoor is er in de loop der tijd een tekort ontstaan aan specialisten die cruciale anesthesiezorg kunnen bieden tijdens een operatie.
Een nieuwe droom begint in Guinee
Dit veranderde toen Professor Donamou, een arts gespecialiseerd in anesthesie, in 2018 aan boord van de Africa Mercy ging voor een mentorprogramma. Het traject zelf duurde maar twee weken, maar het zette hem aan het denken. Hoe zou het zijn als hij het concept van dit begeleidings- en trainingstraject om zou kunnen zetten naar een training van een paar jaar in plaats van maar twee weken? Hoe zou het zijn als hij een opleiding in Guinee zou kunnen opzetten waarbij de studenten in Guinee konden blijven om te leren in plaats van naar het buitenland te gaan?
Hij presenteerde zijn idee aan zijn collega’s bij Mercy Ships met de woorden, ‘Er is een dringende behoefte. Dit moet echt gebeuren!’
Kort hierna ging het trainingsprogramma voor anesthesiemedewerkers aan de Gamal Abdel Nasser Universiteit van start. Mercy Ships zorgde voor een eerste donatie van leerboeken en simulatie-apparatuur. Later renoveerde Mercy Ships ook een grotere ruimte voor deze training. Het begon eerst langzaam, maar met de tijd nam het aantal studenten toe. ‘Wij begonnen met 4 studenten, toen waren het er 5, toen 19 … en nu zijn het er 23.’
Bekijk de video of lees hieronder verder.
Onder deze studenten zijn verpleegkundigen vanuit heel Guinee. Het doel is dat zij de dekking van anesthesiezorg door heel het land zullen verbeteren. Het succes van het programma ligt in het feit dat studenten de kans krijgen om hun theoretische kennis aan te vullen met praktische kennis en ervaring. ‘De studenten doen veel simulatieoefeningen tijdens de lessen. Als ze dan de operatiekamer in gaan is het niet vreemd voor hen, omdat ze al weten wat er staat te gebeuren. In Guinee is dit een nieuwe ontwikkeling; het is iets nieuws dat wij nu in de praktijk brengen. Wij zien dat studenten die oefenen met de simulatie de procedures al goed doen of snel kunnen aanpassen zodra zij in de OK beginnen,’ legt Professor Donamou uit.
Bereik van het programma groter maken
Al groeit het programma voor anesthesiemedewerkers, toch ziet professor Donamou een ernstig tekort aan anesthesisten. Op dit moment zijn er maar 12 anesthesisten die zorg bieden aan een populatie van 13 miljoen mensen. Het tekort van deze specialisten heeft geleid tot levensbedreigende situaties.
‘Mensen werden al werkend opgeleid wat leidde tot een hoog sterftecijfer door gebrekkige anesthesie. Het was niet vanwege het chirurgische gedeelte van de operatie dat de mensen stierven, maar door het slecht toedienen van anesthesie. Veel patiënten overleden hierdoor,’ zegt Professor Donamou.
Om aan deze behoefte te voldoen en een vijfjarig anesthesieprogramma voor artsen te starten, behaalde Prof. Donamou zijn hoogleraarschap met de steun van Mercy Ships. Hiermee werd hij de allereerste hoogleraar anesthesie in het land.
Dit jaar, naast de meer dan 20 anesthesiemedewerkers in opleiding sponsort Mercy Ships ook nog 8 anesthesisten. Als zij allemaal klaar zijn met de opleiding zal het aantal gekwalificeerd personeelsleden verdubbelen en waardoor in heel het land veel meer mensen toegang hebben tot goede zorg. ‘Onze hoop is dat, over 10 jaar, alle studenten die zijn opgeleid verspreid zullen zijn over zowel het platteland als in de ziekenhuizen in grote steden, om zo de zorg voor patiënten in de operatiekamers te verbeteren,’ zei Dr. Abdoulaye, een assistent opleider in het programma.
Levensreddende resultaten
In de paar jaar dat het programma nu bestaat, zijn er al zichtbare resultaten in de chirurgische zorg in Guinee. Vroeger werden meer dan 90% van de geplande keizersneden gedaan onder volledige narcose en zonder zuurstof in plaats van een epidurale anesthesie (ruggenprik) zoals in de meeste andere delen van de wereld. ‘Het gevolg van de slechte anesthesie was een hoog sterftecijfer bij de moeders zowel als bij de baby’s. Veel van de vrouwen die voor een keizersnede kwamen, overleden zelf, verloren hun baby’s of stierven zelfs allebei,’ zei Professor Donamou.
Professor Donamou
- ‘Het is nu zeldzaam dat een vrouw overlijdt tijdens een keizersnede’
Echter, sinds de start van het programma in 2019, is er een verandering in dit patroon te zien volgens professor Donamou. Alle keizersneden worden nu met epidurale anesthesie gedaan en, vertelt Professor Donamou verder, het sterftecijfer van moeder en/of baby is significant gedaald. ‘Het is nu zeldzaam dat een vrouw overlijdt tijdens een keizersnede.’
De droom van Marthe gaat nu verder dan alleen werken als anesthesiemedewerker. Ze wil haar opleiding meenemen naar de afgelegen gebieden van Guinee, waar de behoefte aan gespecialiseerde zorg het grootst is: ‘Guinee is mijn land, mijn nationaliteit. Mijn doel is om naar het platteland te gaan om hen daar te helpen en om de kennis die ik heb opgedaan te delen met mijn landgenoten daar.’
Wanneer hij studenten zoals Marthe ziet excelleren in hun studie, belooft dit een mooi toekomst in Guinee zegt professor Donamou. ‘Ik ben heel trots op wat er hier gebeurt omdat wij van ver zijn gekomen sinds het begin. Ik weet dat de toekomst in Guinee veel beter zal zijn door wat er hier gebeurt.’
