Mercy Ships streeft ernaar om veilige chirurgische zorg toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen aan boord van haar varende ziekenhuizen. Helaas is de trieste realiteit dat niet elke patiënt die Mercy Ships ontmoet, geopereerd kan worden. Dit is waar het team voor palliatieve zorg om de hoek komt kijken, om hoop en genezing te brengen door middel van liefdevolle zorg en begeleiding voor mensen met een terminale ziekte.
‘Als palliatief verpleegkundige proberen we geen dagen aan hun leven toe te voegen, maar leven in hun dagen,’ legt vrijwillig verpleegkundige Willianne Kramer uit. Gespecialiseerde palliatief verpleegkundigen, zoals Willianne, verlaten elke ochtend het drijvende ziekenhuis van Mercy Ships om deze patiënten thuis te bezoeken. Hun missie is om holistische zorg te bieden door aandacht te besteden aan zowel hun fysieke als emotionele behoeften. ‘Het gaat om het geven van totale zorg aan de patiënten. Dus we kijken niet alleen naar het fysieke deel, maar we kijken ook naar het mentale deel, het spirituele deel, de familie, het sociale deel, de gemeenschap – hoe het met ze gaat,’ vervolgt Willianne.
De Nederlandse verpleegkundige ging aan boord van de Global Mercy nog voordat deze open ging voor operaties in Senegal in 2023. Later nam ze het stokje over van Mariam Ibrahim als teamleider palliatieve zorg. Mariam, oorspronkelijk afkomstig uit Ghana, had vier jaar in het team palliatieve zorg gewerkt. Mariam vertelt dat haar blik op het leven veranderde toen ze deze functie bekleedde. Ze zegt: ‘Ik bekijk vreugde op een andere manier dan mensen normaal doen, en ik zie genezing op een andere manier.’
Optrekken met patiënten
De schepen van Mercy Ships zijn geen gewone ziekenhuizen. De vrijwillige medische bemanning op het schip behandelt een aantal gespecialiseerde aandoeningen. Het chirurgisch programma aan boord wordt altijd afgestemd op het chirurgische zorgsysteem van elk gastland. Dit is afhankelijk van de behoeften en tekorten in de gezondheidszorg zoals die door dat land zijn geconstateerd. Als patiënten niet behandeld kunnen worden op het schip, binnen het nationale zorgsysteem of bij een andere beschikbare zorgaanbieder, worden ze waarschijnlijk doorverwezen voor palliatieve zorg.
Tijdens een reeks bezoeken, vaak gedurende enkele maanden, ontmoet het team palliatieve zorg de patiënt en diens familie thuis en bereidt ze iedereen voor op het onvermijdelijke. ‘Sterven is een natuurlijk gegeven en helaas vergeten we dat soms’, zegt Mariam. Tijdens de eerste bezoeken praten de verpleegkundigen van het palliatieve team uitvoerig over de medische uitdagingen waar de patiënt mee te maken heeft en hoe dit niet alleen henzelf, maar ook hun familie beïnvloedt. Bij deze bezoeken wordt ook aandacht besteed aan pijnbestrijding voor de patiënt en financiële planning voor de familie. Na het overlijden van de patiënt woont het team vaak de begrafenis bij en geeft ze nazorg om ervoor te zorgen dat de familie zich gesteund blijft voelen.
De emotionele effecten van palliatieve zorg
Patiënten voelen zich meestal hopeloos als het team palliatieve zorg hen voor het eerst ontmoet. ‘Aan het begin van een bezoek zijn mensen vaak neerslachtig en angstig’, legt Willianne uit. ‘Mensen zonderen zich vaak af en denken dat ze niets meer waard zijn. Als we komen, proberen we de barrières te doorbreken door met hen op de grond te zitten, met de familie te praten en er gewoon te zijn. Ze voelen zich speciaal en voelen soms voor het eerst in jaren weer hoop.’ Vaak gaan deze bezoeken gepaard met gezang en dans en gaan de verpleegkundigen ‘echt deel uitmaken van de familie’, aldus Willianne.
‘We zien levens ingrijpend veranderen… Nadat we tijd met hen hebben doorgebracht, worden ze ontspannen en hoopvol. Ze beginnen te leven en de familie en de gemeenschap zien de verandering en worden ook hoopvol.’ Deze laatste fase van zorg leidt tot ervaringen die een heel scala aan emoties met zich meebrengen. ‘Dat is het mooie aan wat we doen,’ vervolgt Mariam. ‘We gaan naast hen staan en verlichten een deel van het lijden van deze patiënten. Een eenvoudig gesprek, het simpelweg vasthouden van een hand, iets simpels als een pil verlicht dit lijden. Het vraagt veel van me. Maar het is ook vreugdevol.’
Ontmoet de patiënten die palliatieve zorg ontvangen
Voor de patiënten en familieleden die palliatieve zorg ontvangen, is het verlies van hoop vaak een van de moeilijkste aspecten van terminaal ziek zijn. ‘Ik was echt hoopvol. Ik dacht dat zijn probleem opgelost kon worden,’ vertelt Mary-Magdalene over haar man Abubakarr. In eerste instantie voldeed hij aan de onderzoekseisen om naar het schip te gaan, maar bij nader onderzoek bleek dat hij niet geopereerd kon worden. ‘Het was hartverscheurend toen we te horen kregen dat ze hem niet konden opereren. Ik kan ermee omgaan, maar het is niet gemakkelijk.’ Een tumor in zijn nek, een open wond rond zijn oog, moeite met eten door een eerdere wond en de diagnose kanker vormden samen een zware last voor Abubakarr. De 45-jarige veteraan uit het leger woonde met zijn vrouw en dochtertje in de militaire kazerne in de hoofdstad, maar ze werden eruit gezet omdat Abubakarr niet meer kon werken.
Het team palliatieve zorg kon dit gezin, dat al zoveel had meegemaakt, wat troost bieden. ‘Het helpt echt,’ zegt Mary-Magdalena. ‘Onze zorgen zijn een beetje verminderd.’ Ze voegt eraan toe: ‘Het belangrijkste is dat ze zo betrokken zijn, dat geeft ons een beetje hoop. Ze praten meestal met ons als met een familie. Daar ben ik blij mee.’
Een andere 45-jarige patiënt, Susan, kwam in contact met het team palliatieve zorg van het schip via een bekende die haar erop wees. Susan was een bedlegerige alleenstaande moeder. Ze werd verzorgd door haar werkloze 19-jarige zoon en haar moeder. Susans twee jonge dochters woonden bij een vriendin. Het team van Mercy Ships kon de symptomen van Susans grotendeels ongediagnosticeerde aandoening niet zoveel verlichten als ze bij Abubakarr konden. Maar tijdens hun regelmatige bezoeken werden ze altijd hartelijk ontvangen in Susans huis. ‘Zolang ze haar bezoeken, voelt ze zich goed en gelukkig,’ zei haar zoon Ibrahim. ‘Ik voel me ook gelukkig als ik hen zie.’
De impact van palliatieve zorgtraining
Door samen te werken met nationale zorgverleners zorgt Mercy Ships voor blijvende impact in de landen die ze dient. Vijf jaar nadat Patience Sankoh voor het eerst een afdeling voor palliatieve zorg opzette in het Connaught Hospital in Freetown, liep de senior verpleegkundige mee met het team palliatieve zorg van de Global Mercy. ‘Het is een grote zegen voor ons,’ zegt ze. ‘Het is een grote uitdaging geweest vanwege de beperkte middelen, maar we doen wat we kunnen met wat we hebben.’ Tijdens haar training deed Patience nieuwe inzichten op over het vak en dacht ze na over hoe ze die principes in haar eigen omgeving kan toepassen om de zorg van haar team te versterken. Het doel voor Patience is duidelijk: ‘Mensen de kwaliteit van leven geven die ze verdienen, dat is wat we doen. Dat is het.’
Mercy Ships zoekt verpleegkundigen, en vrijwilligers in andere functies, voor op haar ziekenhuisschepen in Sierra Leone en Madagaskar! In dit drijvende ziekenhuis krijg je de kans om in een unieke, uitdagende omgeving te werken en iets van de wereld te zien, én om met jouw skills bij te dragen aan het brengen van hoop en genezing.
Meer weten over vrijwilligerswerk bij Mercy Ships? Bezoek vrijblijvend een informatieavond.
