In mei 2024 ging ze met pensioen, maar stilzitten is aan Gineke van Duijn (67) niet besteed. “Ook als je met pensioen gaat is er nog zoveel te doen.” Die overtuiging bracht haar in Sierra Leone, waar ze op dit moment als vrijwillig zaalarts werkt op de Global Mercy. “Het geeft je heel veel voldoening, het verrijkt jezelf en geeft verdieping van alles.” En, “laat ik het zo zeggen, je blijft alert en stompt niet af.” Vanaf het schip deelt ze haar ervaringen.
Nieuw avontuur
Gineke begon haar medische loopbaan als analiste in het academisch ziekenhuis in Leiden. Na het avondatheneum en een studie medicijnen ging ze werken op de afdeling cardiologie in Schiedam. “Bij cardiologie lag echt mijn hart,” vertelt ze. Jarenlang werkte ze in verschillende ziekenhuizen als ziekenhuisarts op de cardiologie. “Toen ik begin zestig was, wilde ik toch weer wat anders voor de laatste jaren en heb ik tot mijn pensioen in een privékliniek gewerkt voor mensen met obesitas.”
Met Mercy Ships kwam er een nieuw avontuur op haar pad. Gineke had altijd het idee om na haar pensioen voor een aantal maanden naar Oekraïne te gaan, waar ze al jaren betrokken is bij humanitaire projecten, maar door de oorlog kon dat niet doorgaan. Een kennis bracht Mercy Ships ter sprake, en hoewel ze de organisatie al kende, had ze er niet eerder aan gedacht om zich aan te melden. Nuchter vertelt ze: “Ik heb het helemaal niet gezocht, maar zo gaan bepaalde dingen dan gewoon lopen.” Niet alleen het avontuur en het leveren van een bijdrage voor anderen spreken haar aan, ook het blijven inzetten van haar medische kennis en vaardigheden. “Je staat ineens weer midden in het medische leven en doet werk dat een enorme impact heeft. Het is bijzonder om te zien hoe dankbaar mensen zijn. Dat doet echt iets met je.”
Grote veranderingen
Mercy Ships biedt sinds 1978 chirurgische zorg in de armste landen in Afrika, met behulp van ziekenhuisschepen. Het doel is niet alleen om directe medische hulp te bieden, maar ook om lokale gezondheidszorgsystemen te versterken door training en educatie. De schepen worden bemand door vrijwillige medisch professionals vanuit de hele wereld, zoals Gineke.
Gineke’s werkdagen beginnen op de verpleegafdeling. “’s Ochtends lopen we visite met de chirurgen. We gaan langs bij patiënten die de afgelopen dagen geopereerd zijn en kijken wat voor afspraken gemaakt moeten worden voor het vervolg: antibiotica, bloedonderzoek of andere benodigde zorg. De rest van de dag ben ik beschikbaar om gebeld te worden als er iets is met een patiënt.” In een ander onderdeel van haar rol ziet ze patiënten juist vóór hun operatie. “Na de visite werk ik op de preoperatieve poli, waar ik patiënten screen voordat ze geopereerd worden.” Voordat een schip van Mercy Ships in een land aanmeert, zijn medische teams het land in gereisd om potentiële patiënten te screenen. Wanneer het schip aangemeerd is, komen patiënten aan boord om door de chirurg gezien te worden om te kijken of ze geopereerd kunnen worden. Als dat positief is, komen ze bij de preoperatieve poli. “Wij kijken alles na. Soms moet er nog bloedonderzoek gedaan worden. Soms blijkt iemand malaria te hebben, dan moeten daar medicijnen voor gegeven worden. Of iemand heeft een schimmelinfectie of schurft, dat komt heel veel voor. Die mensen moeten natuurlijk eerst behandeld worden voordat ze geopereerd gaan worden.”
“Het heeft niet alleen grote impact voor de patiënten, maar ook voor jezelf.”
Doordat Gineke patiënten voor en na hun operatie ziet, is ze ook getuige van grote veranderingen. “Laatst is er een jonge vrouw van twintig geopereerd aan een tumor van anderhalve kilo die uit haar mond groeide. Op haar vijftiende is dat begonnen. Ze kon niet meer eten en trok zich vanuit schaamte volledig terug. Nu, na de operatie en dankzij de geestelijk verzorgers die elke dag bij haar langskomen, verandert ze in een hele vriendelijke, jonge meid die blij is en steeds naar je zwaait en haar duim opsteekt. Dat zijn mooie dingen om mee te maken. Het heeft niet alleen grote impact voor de patiënten, maar ook voor jezelf.”
Een ander verhaal dat Gineke bijblijft, is dat van een man met een ernstige schimmelinfectie die een groot deel van zijn gezicht had aangetast. “Via een gat bij zijn oog kon je zo in zijn mondholte kijken. De chirurg heeft het gat dichtgemaakt met een flap en de tandarts heeft een mooie prothese gemaakt. Die man zat vanochtend stralend in bed. Zo’n operatie zou hij in Sierra Leone nooit kunnen krijgen.”
Medische nood
Sierra Leone is een van de armste landen ter wereld, met een beperkte toegang tot medische zorg. Zo zijn er in het hele land, met een bevolking van bijna negen miljoen inwoners, slechts twee anesthesiologen, tien tandartsen en géén MKA-chirurgen. “Hier aan boord zien we dagelijks de enorme medische nood in Sierra Leone. Mensen komen met aandoeningen die in Nederland ondenkbaar zouden zijn,” vertelt Gineke. “Soms zou je haast denken dat sommige dingen hier meer voorkomen, maar dat is niet zo. Omdat hier bijvoorbeeld bijna geen tandheelkundige zorg beschikbaar is, loopt het enorm uit de hand en zie je veel grote tumoren.”
Naast het tekort aan medisch personeel, vormen ook financiën vaak een obstakel in het vinden van de benodigde zorg. “Laatst bezochten we een kinderziekenhuis hier in de stad en liepen we een dagje mee met de kinderartsen. Er was een jongetje van zes jaar dat al vier maanden ziek was. Maar zijn ouders hadden geen geld om naar het ziekenhuis te gaan en een echo te laten maken. Via een Duitse organisatie zijn ze in dit ziekenhuis terechtgekomen en was binnen twee minuten de diagnose duidelijk. Hij had TBC in alle organen. Omdat zij geen geld hadden, lag hij daar nu heel slecht in bed.”
Met de kinderarts sprak Gineke ook over de medische nood in Sierra Leone en de bijdrage van Mercy Ships. “De bijdrage die Mercy Ships levert aan de gezondheidszorg is onmiskenbaar. Er worden operaties gedaan die hier gewoonweg niet plaats kunnen vinden. En als er niks gebeurt, overlijdt een patiënt op korte termijn.”
Duurzame vooruitgang
Tegelijk vindt Gineke het een goede ontwikkeling dat er steeds meer een nadruk ligt op het trainen en opleiden van lokale mensen. Naast de operaties, die voor patiënten gratis zijn, richt Mercy Ships zich op capaciteitsopbouw door training en onderwijs. Dat gebeurt onder andere door meeloopstages. “Onlangs kregen wij als artsen vanuit de overheid een verzoek om lokale coassistenten te trainen die meelopen op de preoperatieve poli. Daar werken we graag aan mee. Zelf kan ik bijvoorbeeld een bijdrage leveren op het gebied van Ecg’s en studenten leren waar ze op moeten letten.” Gineke benadrukt dat het opleiden van mensen een duurzame manier is om vooruitgang te boeken. “Dat zie je met heel veel ontwikkelingswerk: het gaat er niet meer om dat er simpelweg een zak geld wordt gegeven, maar dat je traint en samenwerkt, zodat er vooruitgang komt. Dat principe werkt ook hier. Als mensen zelf kunnen bijdragen en leren, geeft dat hen veel meer eigenwaarde en tevredenheid.”
“Het leert je dat je dankbaar moet en mag zijn voor alles wat je krijgt. Natuurlijk zijn er zware momenten, maar als je ziet wat je terugkrijgt, vergoedt dat veel.”
Op z’n zondags
Voor Gineke is haar vrijwilligerswerk meer dan alleen het bieden van medische zorg. “Als christen geloof ik dat we geroepen zijn om iets voor anderen te betekenen. We zijn allemaal mensen, allemaal schepselen van God. De één wordt hier op aarde geboren en een ander daar, maar er is zo’n groot onderscheid. Wij beseffen niet half in hoeveel weelde we leven. Als je ziet hoe mensen hier met het weinige dat ze hebben toch zoveel dankbaarheid en tevredenheid uitstralen, raakt dat je diep,” vertelt ze. “In de wachtkamer van de poli zitten mensen vaak op z’n zondags, in hun mooiste kleding. Ze hebben een enorme eigenwaarde, en dat is prachtig om te zien. Het doet echt iets met je, het maakt dat je je wilt inzetten voor hen. Dit werk verrijkt je ook geestelijk. Het leert je dat je dankbaar moet en mag zijn voor alles wat je krijgt. Natuurlijk zijn er zware momenten, maar als je ziet wat je terugkrijgt, vergoedt dat veel.”
Doorzettingsvermogen
“Ook al zijn de uitdagingen in een land nog zo groot, met niks doen komen ze ook niet vooruit,” daar is Gineke van overtuigd. “Mijn vader zei altijd: ‘Elke druppel wordt op een gegeven moment een plas, en die plas wordt steeds groter, zolang je maar blijft doorgaan.’ Dat volhouden is waar het om draait. Ergens mee beginnen is makkelijk, maar het volhouden, dat vraagt toewijding en doorzettingsvermogen.”
Voor haar is deze instelling nauw verbonden met haar christelijke achtergrond. “Door mijn handelswijze wil ik laten zien dat ik het licht van Christus op mijn rug draag. Je kunt veel praten, maar laat ook maar zien van waaruit je iets doet.” Dat wil ze ook meegeven aan anderen. “Neem in overweging om ook zoiets te doen. Zolang je gezond en vitaal bent, kun je nog veel betekenen voor anderen, en ik geloof dat we ook verplicht zijn om dat te doen.”
Mercy Ships zoekt verpleegkundigen voor de werkperiodes in Sierra Leone en Madagaskar, en vrijwilligers in andere functies! Als vrijwilliger aan boord van de ziekenhuisschepen krijg je de kans om in een unieke, uitdagende omgeving te werken en iets van de wereld te zien, én om met jouw skills bij te dragen aan het brengen van hoop en genezing.
Meer weten over vrijwilligerswerk bij Mercy Ships? Bezoek vrijblijvend een informatieavond.
