Welkom in Sindikoh Village, een dorp in het district Kono! In één van de huizen in het dorp is de sfeer verwachtingsvol. 9 maanden lang heeft Yei uitgekeken naar de geboorte van haar eerste kindje. Samen met haar familie leeft ze toe naar het moment waarop ze haar kleintje zal ontmoeten en in haar armen zal kunnen houden. Ook tante Rebecca kan niet wachten. Zelf heeft ze geen kinderen, dus als ze hoort dat haar nicht zwanger is vraagt ze Yei de baby naar haar te vernoemen als het een meisje is.
Maar wanneer het moment eindelijk daar is en Yei bevalt van haar dochter, blijkt alles anders te zijn dan verwacht. Het meisje komt ter wereld met een tumor aan de zijkant van haar gezicht en nek. Het is een grote schok voor Yei, die niet anders had verwacht dan dat ze een gezonde baby zou krijgen. ‘Ik was bang om de tumor op haar gezicht te zien,’ herinnert Yei zich. ‘Niemand zou blij zijn om dat te zien.’ Wanneer tante Rebecca de baby ziet schrikt ze ook. Ze neemt haar verzoek terug en wil haar nichtje niet langer als naamgenoot. ‘Dat deed mij veel pijn,’ vertelt Yei.
Ze besluit het meisje Umu te noemen.
In het hele land is geen chirurg
Niet alleen familieleden en goede vrienden merken Umu’s tumor op. Het valt mensen op straat ook op dat ze er anders uit ziet. ‘Als ik met Umu ging wandelen, renden sommige kinderen bij haar weg omdat ze bang waren voor de tumor,’ herinnert moeder Yei zich. ‘Mensen stelden veel vragen over wat er mis was met Umu. Ik had geen antwoorden, want ik wist het ook niet.’
Umu’s familie probeert wanhopig allerlei soorten geneeswijzen. Traditionele kruidengeneesmiddelen, zeven dagen en nachten vasten – maar niets lijkt te helpen. Zelfs een zoektocht naar chirurgische hulp lijkt nergens op uit te lopen. In hun hele land Sierra Leone, met 8,1 miljoen inwoners, is geen enkele MKA-chirurg (Mondziekten, Kaak- en Aangezicht). Ter vergelijking: Nederland telde in 2022 maar liefst 281 MKA-chirurgen.
De ziekenhuizen die ze bezoeken, adviseren Yei om naar het buitenland te gaan voor de complexe operatie die Umu nodig heeft. Maar dat brengt een volgend obstakel met zich mee. De inkomsten uit het boerenbedrijf van de familie zijn niet genoeg om de kosten van de reis en de operatie te betalen.
Ondertussen blijft Umu groeien, en de tumor groeit mee. Als klein meisje is Umu zich gelukkig niet bewust van de blikken en reacties van anderen. Haar zelfverzekerdheid en sociale karakter blijven onaangetast. Toch heeft ze door dat er iets niet klopt. Regelmatig vraagt ze aan haar moeder: ‘Kunnen we niet gewoon een mes pakken en het eraf snijden? Het is zo zwaar.’
Ook al neemt de hoop op genezing af, haar moeder Yei en verdere familie wijken niet van haar zijde. Daarnaast verzorgt de vriendelijke dokter Bah haar regelmatig in het kinderziekenhuis in Freetown. Gedurende deze moeilijke jaren staat Umu er niet alleen voor.
Hoop wordt aangewakkerd
In eerste instantie is Umu’s situatie nog niet levensbedreigend. De tumor is goedaardig, maar hij groeit wel gevaarlijk dichtbij haar luchtwegen. Naarmate de situatie verslechtert, is een operatie steeds dringender nodig. De meeste dagen slaapt Umu slecht, ze kan niet meer eten en moet soms overgeven.
Dan hoort de familie via verschillende familieleden, vrienden en zelfs vreemden over een ziekenhuisschip waar patiënten gratis geopereerd kunnen worden. Er ontstaat een sprankje hoop. Samen met haar moeder Yei en tante Fatama reist Umu naar de Africa Mercy. Daar krijgen ze het goede nieuws: Umu kan inderdaad geopereerd worden!
Er is echter geen tijd te verliezen. Ria Bos, vrijwillig hoofd patiënten-selectie, vertelt: ‘Langer wachten zou kunnen leiden tot risico’s voor de luchtwegen, ondervoeding en mogelijk een complexere operatie.’ Ook Dr. Gary Parker, vrijwillig chirurg, ziet dat de situatie kritiek is. ‘Ze loopt absoluut een groot risico om te stikken als de tumor blijft groeien.’
Voor Umu’s familie, die al zo vaak tevergeefs heeft geprobeerd een behandeling te krijgen, brengt het nieuws van de aankomende operatie een golf van nieuwe hoop. ‘Toen ze het me vertelden, was ik blij. Ik weet dat ze een mooi meisje is en ik weet dat ze na de operatie nog mooier zal zijn,’ vertelt tante Fatmata, die tranen in haar ogen krijgt als ze terugdenkt aan dat moment. ‘Het geeft een goed gevoel als je ziet van hoever we zijn gekomen.’
Een biddend schip
De afspraak voor de operatie zorgt voor een enorme opluchting – maar de reis is nog niet voorbij. Eerst moet Umu de operatie ondergaan. Terwijl het medisch personeel Umu klaarmaakt voor de operatie, kijkt Yei vol spanning toe. Voordat ze afscheid neemt van haar dochter stelt het personeel voor om eerst samen te bidden, zoals voor elke operatie gebeurt. Daarna is het zover en wordt Umu naar de operatiekamer gereden.
Voor Yei betekent het vanaf nu dat ze moet wachten in onzekerheid. Zal het allemaal wel goed gaan? Ze is bang dat Umu zal sterven. Na slopende uren komt het verlossende woord, de operatie is geslaagd! ‘Toen Umu terugkwam en de operatie succesvol bleek, huilde ik tranen van blijdschap. Het voelt alsof er een last van mijn schouders viel,’ vertelt Yei later.
Yei is niet de enige die in spanning wacht hoe de operatie zal verlopen. De hele bemanning van het schip leeft mee. Eva Reijsersen van Buuren werkt op dat moment als vrijwillig receptionist aan boord en vertelt: ‘Umu is één van de patiënten die mij bij zal blijven. Omdat haar situatie erg kritiek was, hebben we op de dag van haar operatie de hele dag voor haar gebeden.’ Zo wordt Umu een bekend gezicht voor iedereen aan boord. Eva omschrijft haar als ‘een wonder’, en vervolgt: ‘Zij herinnerde ons eraan waarom we hier waren. Haar verhaal gaf ons hoop en moed om door te gaan.’
Een eigenwijs kleutertje
Umu’s operatie is geslaagd, de tumor is volledig verwijderd. Terwijl Umu in het ziekenhuis herstelt, leren de vrijwilligers op de afdeling haar kennen als een meisje met een sterke wil en een eigenzinnig karakter.
Jannietha, vrijwilliger verpleegkundige, vertelt: ‘Umu is een eigenwijs kleutertje. Ze weet precies wat ze wil. Iedereen op de afdeling kende haar, ze kwam vaak langs en was altijd overal. Zo kwam ze ook regelmatig de ziekenhuisafdeling op en wees ze naar de telefoon. Ze vond het geweldig om die uit te proberen. Het allerleukste was wanneer we belden naar de receptie van het schip. Dat is het mooie aan het leven als community aan boord, elke afdeling raakt betrokken in de missie. Iedereen had veel over Umu gehoord en voor haar gebeden, en als bewijs van de succesvolle operatie kregen ze nu een persoonlijk telefoontje van haar.’
Eén van de vrijwilligers die vereerd wordt met een telefoontje van Umu is Eva, vrijwillig receptionist. ‘Als ik dienst had in de receptie gebeurde het regelmatig dat er vanaf een ziekenhuisafdeling gebeld werd. Vaak moest ik de telefoon dan doorschakelen naar bijvoorbeeld een arts. Op een keer hoorde ik niets, dus ik gaf aan dat ze terug moesten bellen als er wel iets aan de hand was. Maar vervolgens hoorde ik een kraakstemmetje zeggen: ‘I love you’. Dat was Umu.’
Een andere favoriete activiteit van Umu is spelen op dek 7. Elke dag om half 3 is het ‘deck 7 time’. Alle patiënten die uit bed kunnen, gaan naar achterdek 7 om een uurtje buiten te zijn en te ontspannen. En dat is letterlijk een feest! De trommel gaat mee, er wordt gezongen en gedanst en er worden spelletjes gedaan.
Van een afstandje kun je Umu al aan horen komen als het zover is. Haar herkenbare stem klinkt door het trappenhuis, waar ze meestal helemaal zelf naar boven klimt. Aan de ene kant houdt ze de leuning vast, en aan de andere kant een verpleegkundige of dagwerker. Eenmaal op dek 7 speelt ze met iedereen die in de buurt is.
De Duitse vrijwillig fotografe Judit Maier legt veel van deze vrolijke momenten vast. Ze vertelt: ‘Umu nodigt altijd dolgraag een verpleegkundige of andere vrijwilliger uit in het kleine speelhuisje, ze laat hen doen alsof ze sap drinken, ze loopt naar binnen en naar buiten en doet alsof ze aanbelt. Umu weet goed wat ze wil. Ze beslist wie het karretje trekt waar ze in zit, wie met haar met de bal gaat spelen, wie haar op de schommel duwt of met wie ze de speelgoeddieren in de doos sorteert.’
Yei is blij om haar dochter zo bezig te zien. Regelmatig zoekt Umu de aandacht van haar moeder en overlaadt ze haar met liefde en kusjes.
Buitenspelen tot het bedtijd is
Wat is er veel gebeurd de afgelopen weken! 3 weken geleden kwam Umu aan boord met een levensbedreigende tumor aan haar gezicht, en nu kan ze weer gezond het schip verlaten. Het is niet vanzelfsprekend dat het zo zou verlopen. ‘Een wonder’, dat is hoe de bemanning over haar spreekt. Maar nu is het moment daar, Umu is klaar om samen met haar moeder en tante weer naar huis te gaan.
Op het dek en op de kade verzamelen vrijwilligers zich om het drietal uit te zwaaien. Veel van hen zijn met eigen ogen of via verhalen getuige geweest van Umu’s weg naar genezing. Er wordt geknuffeld, afscheid genomen en gezwaaid tot de auto het terrein heeft verlaten.
Eenmaal thuis begint voor de familie hun nieuwe ‘normale’ leven. Umu heeft af en toe een afspraak in het kinderziekenhuis voor nazorg, maar bovenal wordt ze met de dag sterker en gezonder. Eten en drinken gaan een stuk makkelijker dan voor de operatie. Ook kan Umu nu vrijuit spelen en de wereld verkennen zonder dat anderen haar raar aankijken. En, ze gaat voor het eerst naar school!
‘Het leven is geweldig sinds de operatie,’ vertelt tante Fatmata. ‘We dachten dat haar nek na de operatie misschien weer pijn zou gaan doen, maar dat is niet gebeurd. Als ik nu met haar ga wandelen, zeggen alle mensen: ‘Wat een mooi meisje!’’
Umu geniet ervan om op stap te gaan en met andere kinderen te spelen, het liefst zo lang mogelijk! Regelmatig moet Yei ’s avonds op zoek naar Umu omdat het bedtijd is.
Voor het eerst in jaren heeft het gezin rust gevonden, nu de angst voor Umu’s gezondheid is weggenomen. Hoopvol kijken ze de toekomst tegemoet. Yei en Fatmata hebben allebei hun wensen voor Umu. Yei wil dat ze door blijft studeren en niet bang zal zijn om haar verhaal met anderen te delen. Fatmata droomt ervan dat Umu verpleegkundige wordt en op haar beurt andere kinderen kan helpen. Maar wat ze later ook wordt, Fatmata concludeert: ‘Ik denk dat de toekomst iets groots in petto heeft voor Umu.’
