Waarom ben je tandarts geworden?
“Toen ik in de derde klas zat, wekte een nieuwsitem over het tekort aan tandartsen mijn interesse. Ik wist wel dat ik de medische kant op wilde, maar geneeskunde zag ik niet zitten. Mijn moeder was verpleegkundige en mijn vader is architect. Eigenlijk zie ik mijn tandartsvak wel als een combinatie van deze twee beroepen: het zorgzame van een verpleegkundige en het technische (kleur en vormen) van een architect.”
“Toen ik eenmaal op de opleiding zat, was er gelijk een klik. De studie is zowel theoretisch als praktisch en dat past goed bij mij. Ik vind het sociale aspect van de tandheelkunde leuk, maar ook belangrijk. Het is fijn om je patiënten in de loop van de tijd beter te leren kennen. Ik vind het ook gaaf om dingen weer mooi en gezond te maken; om tanden en kiezen zoveel mogelijk te herstellen zoals ze horen te zijn.”
“Inmiddels is het 6,5 jaar geleden dat ik ben afgestudeerd als tandarts aan het ACTA (Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam). Ik werk drie dagen per week in Amsterdam-Oost en sinds kort ook een dag per week als tandartsdocent aan het ACTA.”
Hannah (rechts) helpt een patiënt in de kliniek.
Wat bracht je ertoe om als vrijwilliger bij Mercy Ships aan de slag te gaan?
“Dat is eigenlijk wel een bijzonder verhaal. Ik weet nog heel goed dat ik in mijn eindexamenjaar op een avond tot God had gebeden dat, wanneer Hij ervoor zou zorgen dat ik toegelaten zou worden tot de opleiding Tandheelkunde, ik als tandarts mee zou gaan met Mercy Ships. In die tijd waren er op de ACTA zo’n 300 plekken beschikbaar voor nieuwe eerstejaars, terwijl er veel meer aanmeldingen waren, rond de 800 ongeveer.”
“Ik wist al dat ik niet gelijk geplaatst zou worden (mijn gemiddelde cijfer was een 7,6 terwijl je daarvoor minstens een 8 moest hebben), dus ik deed mee aan de decentrale selectie. Op basis van een motivatiebrief en een testdag werd ik uiteindelijk geplaatst en hoefde ik niet te loten. Dit zag ik echt als een zegen van God, dus moest ik ook wel mijn belofte nakomen. Na twee jaar werkervaring (dat was destijds de toelatingseis bij Mercy Ships) heb ik mij dan ook aangemeld als vrijwilliger.”
“Mercy Ships leerde ik kennen toen ik zo’n negen jaar oud was. De Anastasis meerde aan in de haven van Rotterdam en als gezin namen we er een kijkje. Ik vind het tof dat mensen zich belangeloos inzetten voor anderen, met de gaven en talenten die ze van God gekregen hebben.”
Hannah (links) met twee collega’s bij de tandartskliniek.
Hoe vind je het leven op de Africa Mercy?
“De sfeer vond ik heel erg positief. Ik voelde me gelijk thuis. In het begin is het schip een doolhof en dan moet je nog echt wennen aan het programma, maar er is altijd wel iemand aan wie je even wat kan vragen. Hoewel ik elke keer alleen naar Mercy Ships ben gereisd, heb ik me nog nooit alleen gevoeld. Ik voelde me echt welkom. Het Hospitality Team doet hele goede zaken door je hut voor je klaar te maken wanneer je na een lange en vermoeide reis arriveert (de zelfgebakken koekjes niet te vergeten!). Bij het ontbijt of avondeten kan je altijd wel aanschuiven aan een tafel. Je legt in een mum van tijd nieuwe contacten en die kom je dan ook regelmatig wel ergens op het schip tegen. Ook ‘s avonds hoef je je niet te vervelen, er is altijd wel iets te doen. Ik ben enthousiast! Het is een fijne community.”
Je bent nu drie keer vrijwilliger geweest bij Mercy Ships. In wat voor team werk je als tandarts?
“Klopt, ik ben zowel in Congo (Brazzaville), Madagaskar als Benin voor twee weken mee geweest. Het ‘Dental Team’ waar ik in werkte, bestaat gemiddeld uit zo’n 26 mensen. Er zijn meestal 4 tandartsen en 4 assistenten per dag aan het werk. Elk koppel heeft een tolk tot zijn beschikking. Ook is er een mondhygiënist aanwezig. Meestal komt er 1-2 dag(en) per week nog een lokale tandarts meewerken. Daarnaast zijn er mensen nodig aan de receptie, om mensen in te schrijven. Plus mensen van het pastorale team, die met de patiënten in gesprek gaan wanneer ze wachten op hun behandelafspraak. Naast de poetsles die ze krijgen, horen ze van het werk van Mercy Ships en over wie Jezus is. Tijdens het wachten is er tevens de tijd om mensen naar hun persoonlijk verhaal te vragen. Wanneer mensen zijn behandeld, worden ze opgevangen door de nazorg en krijgen ze hun instructies en pijnstilling mee. Om onze kliniek draaiende te houden hebben we natuurlijk ook mensen nodig die de bestellingen regelen en alle gebruikte instrumenten reinigen en weer klaar maken voor gebruik. Een groot team dus!”
In hoeverre verschilt je werk in Nederland met dat in Afrika?
“In Afrika hebben mensen meestal geen tandarts tot hun beschikking. Doordat mensen dan lang hebben moeten wachten om geholpen te worden, zie je bijvoorbeeld ernstige ontstekingen en zwellingen die in Nederland niet zo snel uit de hand gelopen zouden zijn. Dat is wel heel indrukwekkend. Sommigen hebben zoveel tandsteen in de mond dat tanden, kiezen en zelfs de kauwvlakken volledig bedekt zijn. Het vele tandsteen voorkomt weliswaar gaatjes, maar het tandvlees raakt er erg ontstoken van. Soms zie je door een afwijkend voedingspatroon veel slijtage (bijvoorbeeld door het eten van hard of ruw voedsel) of heel veel gaatjes (bijvoorbeeld in Madagaskar, doordat ze suiker in de melk deden). In Nederland zijn mensen zich daar gelukkig iets meer van bewust.”
“Qua behandelingen is het, zeker in het begin, een weg zoeken naar een goed evenwicht. We kunnen in de kliniek van Mercy Ships heel veel doen, maar ook niet alles. En de vraag is ook of dat haalbaar is. Elke tandarts is vrij om zijn eigen behandelplan voor een patiënt op te stellen. Allereerst proberen we ervoor te zorgen dat de patiënt van zijn pijn en eventuele zwelling wordt afgeholpen. Meestal zullen de slechte tanden en kiezen getrokken moeten worden. Kleinere gaatjes worden gevuld. Vaak is het niet mogelijk om iemand bij één afspraak gelijk van al zijn klachten af te helpen, dus wordt iemand geadviseerd om nogmaals in de wachtrij terug te komen. Een afspraak bij de mondhygiënist is gelukkig ook mogelijk. Wortelkanaalbehandelingen worden nauwelijks gedaan, omdat dat tijdrovend is en het meestal niet (meer) mogelijk is om een goede restauratie op die tand of kies te maken. Kronen en bruggen maken we ook niet, omdat dat naast tijdrovend ook kostbaar is. Wanneer iemand een voortand moet laten verwijderen, is het gelukkig nog weleens mogelijk om via Mercy Ships elders een partieel kunstgebit te laten maken. Maar de hoofdbehandelingen zijn dus voornamelijk kiezen en tanden trekken, enkele vullingen maken en gebitsreiniging. En de ernst verschilt wel per Afrikaans land.”
Hoe ziet een gemiddelde week eruit voor een tandarts bij Mercy Ships?
“In de Dental Clinic hebben we vaste werkdagen van ongeveer 9.00-16.00 uur. Omdat de kliniek ergens in de havenstad gelokaliseerd is, betekent het dat we ’s ochtends altijd met de jeeps richting de kliniek rijden. De ene keer duurde dat 5 minuten (Madagaskar) en de andere keer 25 minuten (Congo/Benin). De wegen en verkeersregels zijn niet te vergelijken met het verkeer in Nederland, dus soms kan het ook veel langer duren. Wanneer we bij de kliniek aankomen, starten we de kliniek op en beginnen we samen met zingen, een praatje en gebed. Elke tandarts heeft twee stoelen tot zijn/haar beschikking. Zo kan je eerst bij iemand een behandelplan opstellen en verdoven, voordat je naar de volgende patiënt gaat. Elke tandarts heeft ook een tandartsassistent naast zich en een tolk, die inmiddels na enkele maanden ook wel kan assisteren aan de stoel. Rond half 1 is het tijd voor pauze en daarna begint het middagprogramma weer. We proberen om 16.00 uur af te ronden en de kliniek op te ruimen, want daarna moeten we nog terugrijden naar het schip. Vanaf 17.00 uur staat daar het eten klaar. ’s Avonds is er op het schip vaak wel iets te doen of kun je chillen op de ‘midships’, het huiskamergedeelte op de Africa Mercy.
Geeft het werk in Afrika je voldoening?
“Ja, zeker. Het is heel fijn om iets te kunnen doen voor mensen die hulp nodig hebben die echt noodzakelijk is, maar die zij meestal niet binnen handbereik hebben. En ik heb het voorrecht om die hulp te kunnen leveren, omdat ik hiervoor ben opgeleid. Zo houd ik mijn beroep niet voor mijzelf, maar ben ik ook in staat om het uit te delen. En het is stiekem ook wel fijn om niet met de patiënt te hoeven onderhandelen over de kosten. Het kost hun namelijk niets!”
Bij de kliniek staan vaak lange rijen met patiënten. Hoe is dat voor je om die grote nood te zien?
“In het begin is dat wel schrikken ja. Dan vraag je je af hoe we dit allemaal voor elkaar gaan krijgen. Het is dan goed om God in gebed hierbij te betrekken. Voor mij heeft het geholpen om deze nood bij God te brengen en ook in Zijn handen te laten. Zo had ik elke dag opnieuw het vertrouwen dat God de juiste mensen bij mij in de stoel bracht en dat Hij me zou helpen het juiste te doen. Ook blijven we als Dental Team elkaar bemoedigen dat we doen wat we kunnen, ook al lijkt het misschien maar een klein beetje. In dit geval is het echt waar: alle beetjes helpen!”
Hannah met assistent Sarah aan het werk in Madagaskar.
Hoe vonden de patiënten het om door een tandarts geholpen te worden?
“Het is bijzonder om te zien dat deze arme mensen er soms echt een uitje van maakten om naar de tandarts te gaan. Ze waren vaak zo mooi gekleed. De vrouwen in prachtige jurken met mooie kleuren. En de mannen liepen er ook netjes bij. In Madagaskar was de situatie schrijnender; daar liepen de mensen meestal in afgedankte broeken en t-shirts. Soms waren mensen gespannen. Ook al kon je hun taal niet verstaan; je zag dat wel aan hun lichaamstaal. Maar ondanks dat waren ze dankbaar en opgelucht. Blij dat ze eindelijk van hun zwelling en pijn geholpen konden worden en dat ze daar niets voor hoeven te doen.”
Wat zijn je meest bijzondere herinneringen aan je werk bij Mercy Ships tot nu toe?
“Door de jaren heen heb ik meerdere bijzondere dingen meegemaakt bij Mercy Ships. In Congo hebben we een tweedaagse kliniek in de gevangenis opgezet en hebben we daar gevangenen en bewakers behandeld. De omstandigheden voor de gevangenen zijn schrijnend. Omdat we werkten zonder elektra, hadden we geen boren, afzuigers of airco. Dus dan kun je alleen maar kiezen trekken. We hadden wel een borenset op een accu, maar die was alleen in gebruik in geval van nood.”
“In Madagaskar werden verschillende teamleden en ik halverwege de eerste week ziek. Op een gegeven moment was ik zo ziek, dat ik helemaal slap was geworden en leeggelopen aan alle kanten. Gelukkig is er ook een scheepsarts aan boord. Ik kreeg een vaccinatie, heb nog steeds geen idee wat het was, en toen knapte ik vrij snel op. Uiteindelijk ben ik de dag erna wel gaan werken, maar ik merkte dat ik veel kracht verloren had. Die dag kwam uitgerekend de president van Madagaskar een kijkje nemen op de kliniek. Ik heb toen maar net gedaan alsof ik me heel goed en sterk voelde…”
“In Benin vond ik het bezoek aan het meisjesweeshuis met Mercy Ministries een bijzondere ervaring. De meiden vonden het heel leuk dat wij als team er waren en met ze gingen zingen en spelen. Een beetje weggeven van je tijd, aandacht en liefde, dat is voor hen heel veel waard.”
Wat doet je telkens terugkeren naar Mercy Ships?
“God heeft mij mijn baan en functie gekregen om uit te delen, aan de mensen die het niet kunnen betalen en/of een tandarts niet binnen handbereik hebben. Ik ben zeker van plan om nog eens mee te gaan, maar ik heb wel besloten om dat niet jaarlijks te doen, dat is te intensief. Dus naar Kameroen ga ik niet. Maar wie weet wel weer naar Guinee?”
Heb je tips voor mensen die overwegen om op de Africa Mercy te gaan werken?
“Doen! Het is een unieke ervaring. Wanneer je het voorrecht hebt gehad om een vak te leren waar veel behoefte aan is in Afrika en je hebt genoeg om ervan weg te geven, dan zou ik dat zeker doen. Het zet je baan in een heel ander perspectief.”
[Interview: september 2017]
Voor u ook interessant:
Mensen beter maken en zorgen dat ze weer het leven krijgen dat ze verdienen: dat is het doel van Ad Boender. Als vrijwillig verp...
Het is 2011 als Miranda Vermeulen als verpleegkundige aan de slag gaat. Maar al tijdens haar studie neemt ze zich voor om ooit b...
Mercy Ships streeft ernaar om veilige chirurgische zorg toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen aan boord van haar var...