Volgens de Lancet Commission on Global Surgery (www.lancetglobalsurgery.org) zijn de 7 meest voorkomende aandoeningen (en het ontbreken van medische behandeling hiervoor) in Afrika de oorzaak van 5,7 miljoen sterfgevallen per jaar. Wat zijn deze 7 aandoeningen precies, wat zijn de oorzaken en welke behandelingen voert Mercy Ships daarvoor uit? Een overzicht.
1) Gespleten lip of open gehemelte
De gespleten lip of een open gehemelte is een aangeboren afwijking. Bij deze aandoeningen is er een opening van de neus tot en met de lip, soms ligt zelfs het gehemelte van de mond open. Wereldwijd wordt 1 op de 1000 kinderen geboren met een gespleten lip. In Nederland wordt de aandoening met een (relatief) kleine ingreep verholpen, veelal in een multidisciplinaire aanpak met chirurgie, orthodontie en logopedie.
In ontwikkelingslanden lopen baby’s en kinderen het risico op uitdroging of sterfte door te weinig voeding of onvoldoende drinkwater. Vooral met een gespleten gehemelte verslikken ze zich continu, waardoor ze te weinig binnenkrijgen en ondervoed raken. Door de afwijking in de lip en mond hebben de kinderen grote moeite met het goed leren spreken. Vaak zijn ze slecht verstaanbaar, wat ze in een sociaal isolement kan brengen. Sommige kinderen komen door hun ernstige ondervoeding daarom eerst op een voedingsprogramma vóórdat ze geopereerd kunnen worden.
Er zijn verschillende operatietechnieken waarbij het weefsel dat aanwezig is, maar op de verkeerde plek zit, naar de plaats wordt gebracht waar het hoort te zitten. De techniek is afhankelijk van hoe groot de opening is. In een volgend blog zullen we hier uitgebreider op ingaan.
Israël, een klein jongetje, is een van mensen die we hebben geholpen met een operatie aan een gespleten lip. Lees hier zijn verhaal. Het resultaat is indrukwekkend!
2) Gezichtsafwijkingen en tumoren
Verschillende aangezichts- of nektumoren zie je zowel bij jongeren als ouderen. We onderscheiden hierin de kwaadaardige en goedaardige tumoren. Vaak zien we ook patiënten met schildkliervergrotingen (struma) en noma (een heftige infectie). Een tumor begint klein en kan uitgroeien tot een levensbedreigende aandoening. Een kwaadaardige tumor groeit overal doorheen en kan uitzaaien, in tegenstelling tot een goedaardige tumor die binnen zijn kapsel blijft en niet uitzaait. Beide gevallen kunnen wel enorme groottes aannemen.
De hele grote tumoren die wij zien bij onze patiënten aan boord zijn eigenlijk altijd goedaardig, omdat de patiënt niet vroegtijdig overlijdt vanwege een kwaadaardige aandoening. Sommige tumoren drukken de luchtpijp dicht. Soms ligt er een ontsteking aan het ontstaan van een tumor ten grondslag. De grootte van de tumor kan op den duur ademen, eten en drinken ernstig bemoeilijken. Dit zien wij in Nederland niet, omdat tumoren veelal niet de kans krijgen uit te groeien tot zoiets immens, omdat mensen vroegtijdig worden geholpen.
Noma wordt veroorzaakt door een opportunistische infectie. Hierbij wordt ook veelal het gezicht aangetast. Bij een dergelijke infectie worden bacteriën die normaal in het lichaam verblijven agressief, ten gevolge van een slechte (voedings)toestand van de patiënt. Een andere naam hiervoor is ‘melting disease’, het weefsel smelt als het ware in korte tijd. Vaak start dit op de wang en leidt tot veel sterfgevallen. Slechts 10-20% van de mensen die deze aandoening heeft, overleeft het wanneer ze geen behandeling krijgen.
In principe is de behandeling van noma simpelweg het geven van penicilline binnen 2 dagen na het ontstaan van de infectie. Het probleem in Afrika is dat de mensen dáár niet aan kunnen komen, waardoor de onbehandelde infectie een verwoestend effect heeft op het weefsel. Mercy Ships probeert zoveel mogelijk mensen hierbij te helpen door de ‘schade’ van de infectie te minderen en bepaalde functies van het lichaam weer te herstellen.
David was een van de patiënten met een tumor zo groot als een tennisbal. Kijk hier hoe we hem konden helpen.
3) Fistels bij vrouwen
De letterlijke definitie van een fistel is een abnormaal kanaal. Er ontstaat een verbinding tussen twee organen die er niet hoort te zijn. Dit ontstaat veelal bij vrouwen bij de geboorte van een kind, vooral na een zware en langdurige bevalling. Zij krijgen dan een onnatuurlijke opening tussen de blaas en het geboortekanaal. Door beperkte voorzieningen is het krijgen van een baby in Afrika erg zwaar. In Kameroen bijvoorbeeld sterven bijna 7 op de 1000 vrouwen bij de bevalling. Door gebrek aan kennis en expertise overlijdt in bepaalde gevallen de baby en lijden de vrouwen na de geboorte aan een fistel. De vrouw is incontinent van urine, voelt zich waardeloos, wordt verstoten uit de gemeenschap en leeft soms jarenlang alleen. Een hartverscheurende werkelijkheid.
Aan boord van het ziekenhuisschip zijn er maar enkele chirurgen die deze operatie kunnen uitvoeren omdat hij (heel) complex en precair is. Tijdens deze operatie wordt de fistel verwijderd en krijgen deze vrouwen een nieuwe kans op een waardig leven. Fanjakely was een van de meisjes die deze kans met beide handen aangreep.
4) Brandwonden
Doordat er in Afrika op veel plekken open vuren zijn voor het warm maken van water of het klaarmaken van vlees, betekent dat dit voor spelende kinderen grote risico’s met zich meebrengt. Door een val in het vuur of kokende water raakt hun huid ernstig beschadigd en versmolten (veelal derdegraadsbrandwonden) en wordt het in een nieuwe positie weer ‘genezen’. De wond sluit zich met littekenweefsel wat contracturen (een blijvende verkorting of samentrekking van weefsel) geeft. De contracturen geven (ernstige) beperking in de beweging van een ledemaat. In feite zijn de slachtoffers gehandicapt. Bij een operatie voeren onze chirurgen huidtransplantaties uit of gebruiken verschuivingstechnieken waarbij ze huid verplaatsen van plaatsen waar nog ‘rek’ in de huid zit (transposities). Hierdoor kunnen bijvoorbeeld kinderen weer al hun ledematen gebruiken en onbevangen spelen. Lees bijvoorbeeld het verhaal van Sasiline.
5) Vergroeide benen
In Afrika komen klompvoeten vijf keer vaker voor dan in Europa. Een schrikbarend aantal. Oorzaken van afwijkende stand van boven- of onderbenen zijn vaak toe te wijzen aan onevenredige krachten op een deel van de groeischijf of een stoornis in de bloedvoorziening naar de groeischijf, waardoor de benen niet in een normale stand ontwikkelen. Soms is de oorzaak een verwonding of infectie. Door beperkte mogelijkheden leven mensen soms hun hele leven lang met verbogen of vergroeide benen. De aandoening zorgt er ook voor dat iemand na verloop van tijd voortijdige slijtage krijgt aan een gewricht (ook wel ‘artrose’ genoemd) en moeilijker kan lopen.
Bij een operatie op de Africa Mercy wordt een wig gemaakt in het bot en met gips en/of plaat met schroeven een voet of been in de goede stand gezet. Bij klompvoeten kan ook de Ponseti-techniek worden gebruikt: het doorsnijden van een pees en vervolgens herhaaldelijk ingipsen in een stand die geleidelijk aan steeds meer de normale stand benadert. Zo wordt de correctie uiteindelijk verkregen. Bij de Ponseti-methode is geen grote operatie nodig. Schitterend om te zien dat patiënten weer kunnen lopen, net zoals Elvie.
6) Staar
In Afrika zorgt staar (cataract) voor een enorme beperking van mogelijkheden van duizenden mensen. Zo kunnen veel mensen niet meer zelfstandig lopen en werken door blindheid als gevolg van staar. De indruk is dat het vaker voorkomt in Afrika. Hier speelt het zonlicht (ultraviolet) waarschijnlijk een rol. Staar is simpelweg een vertroebeling van de lens. Aan boord passen de chirurgen de MSICS-techniek toe, een soort ‘zelfsluitende wond’ waarbij je niet hoeft te hechten. MSICS staat voor Manual Small Incision Cataract Surgery. Hiervoor is geen dure apparatuur nodig. Ook worden mensen behandeld voor ‘nastaar’ met een laserbehandeling. Kinderen waarbij staar is aangeboren, dienen voor hun 7e levensjaar geopereerd te worden. Anders zullen de hersenen de prikkels niet meer verwerken. Een patiënt, William, kon zijn geluk niet uitdrukken in woorden na de operatie waardoor hij weer kon zien en opnieuw voor zijn gezin kon zorgen.
7) Blindedarmontsteking
De oorzaak van een blindedarmontsteking is moeilijk aan te wijzen. Er wordt wel gedacht dat een hard geworden stukje ontlasting (faecoliet) een oorzaak kan zijn. Het aanhangsel van de darm is ontstoken (appendix vermiformis; ‘wormvormig aanhangsel’) en dit resulteert in heftige buikpijn en/of misselijkheid en braken. Bij sommige mensen zet een blindedarmontsteking door, waardoor buikvliesontsteking ontstaat en de persoon kan overlijden. Mercy Ships doet deze behandelingen niet aan boord, omdat ze in de lokale ziekenhuizen kan worden uitgevoerd. Ook is er veelal acute hulp nodig en die kan door de uitgebreide en efficiënte planning op het schip niet altijd gegarandeerd worden.
Met de operaties wil Mercy Ships zoveel mogelijk mensen die lijden aan deze ernstige aandoeningen helpen. Ieder mens is kostbaar en heeft recht op veilige, betaalbare gezondheidszorg. De vrijwilligers aan boord voeren jaarlijks meer dan 1000 operaties en verschillende trainingen uit in een Afrikaans land.
Lees hier meer verhalen van verschillende patiënten.
