In Senegal, een land met meer dan 16 miljoen inwoners, is op dit moment geen enkele orthopedisch chirurg voor kinderen. De nood is enorm – en urgent. Omdat er geen lokale arts is, moeten kinderen met aandoeningen aan hun benen of voeten in Senegal wachten op een arts uit een ander land. Het gebrek aan kinderorthopedische chirurgen in het land betekent dat het lang kan duren voordat botaandoeningen worden behandeld, als dat al gebeurt. Hierdoor kunnen ernstige beperkingen ontstaan en kan de levenskwaliteit van het kind drastisch worden beïnvloed.
Een voorbeeld van zo’n botaandoening zijn klompvoeten. Klompvoeten ontstaan wanneer een baby wordt geboren met een naar binnen of beneden gedraaide voet. De pezen die de beenspieren met de voet verbinden zijn kort en strak, waardoor de voet naar binnen is gedraaid. Een aandoening als klompvoeten maakt lopen moeilijk of onmogelijk voor een kind. Naar school gaan en onderwijs volgen is daardoor vaak niet mogelijk. Klompvoeten kunnen verholpen worden, maar dan moet het kind wel bij een orthopedisch deskundige terecht kunnen.
In de meeste gevallen hebben kinderen en hun families in Senegal geen andere keuze dan te wachten op een bezoek van een gespecialiseerde orthopedisch chirurg, vaak van een hulporganisatie. Dit is lang de situatie geweest – maar Dr. Mohamed Sabounji, van het Aristide Le Dantec ziekenhuis in Dakar, Senegal, werkt eraan om dit te veranderen. Tijdens zijn opleiding kinderchirurgie in Senegal zag Dr. Sabounji met eigen ogen de enorme kloof in de toegang tot gezondheidszorg. Toen hij het aantal kinderen zag dat hulp nodig had, begon hij zich af te vragen: hoeveel leed zou verlicht kunnen worden als hij deze gevallen zelf zou kunnen behandelen? Met deze vraag begon een nieuwe droom – en nu is Dr. Sabounji op weg om de eerste kinderorthopedisch chirurg van Senegal te worden.
De Ponseti methode
Dr. Sabounji begon zich te focussen op klompvoeten in 2019, tijdens zijn coschappen in het derde jaar. Hij kreeg training van Mercy Ships in de Ponseti-methode, een veel toegepaste techniek voor de behandeling van klompvoeten bij kinderen. De Ponseti-methode is minder duur en ingrijpend dan een operatie en is de gouden standaard in klompvoetcorrectie. ‘We geven kinderen gips voor een week, dan haal je het gips eraf, corrigeer je de voet verder, doe je er nieuw gips om, elke keer weer een stukje verder. Dus over meerdere weken krijg je de correctie’, vertelt vrijwillig orthopedisch chirurg Dr. Rachel Buckingham van Mercy Ships. De training veranderde Dr. Sabounji’s visie: ‘Het was een levensveranderende ervaring, zowel persoonlijk als professioneel.’
Een drukke kliniek
Dr. Sabounji werkte samen met Mercy Ships om een kliniek op te zetten die gratis klompvoeten behandelt bij jonge kinderen. In de loop van vijf maanden behandelde hij 18 jonge patiënten, waarbij hij zag hoe hun gedraaide voeten door het verwisselen van gips en revalidatieoefeningen geleidelijk werden gecorrigeerd tot ze weer gemakkelijk konden lopen.
In 2020 verliet de Africa Mercy, een van de ziekenhuisschepen van Mercy Ships, Senegal eerder dan verwacht vanwege de COVID-19 pandemie. Dr. Sabounji besloot om de kliniek de komende maanden open te houden en uit te bouwen tot een belangrijke voorziening voor de gemeenschap. ‘We hebben aan onze vaardigheden gewerkt en zijn goede behandelaars van klompvoeten geworden, dus nu hebben we een drukke kliniek,’ vertelt hij. ‘We behandelen meer dan 50 gevallen per jaar.’
Klompvoeten
Aandoeningen zoals klompvoeten komen minder vaak voor in landen met hogere inkomens. De kans op een vitamine D-tekort is daar kleiner, en de toegang tot zorg tijdens de zwangerschap en bevalling is beter, waardoor mogelijke problemen sneller op te sporen zijn. ‘Als het toch gebeurt, wordt het veel eerder opgemerkt en met medicijnen behandeld. We gebruiken ook verschillende chirurgische technieken om zeer lichte misvormingen heel vroeg te corrigeren, voordat ze ooit het stadium bereiken dat we hier in Senegal zien’, aldus Dr. Rachel Buckingham.
Blijvende impact
Toen de Africa Mercy begin 2022 terugkeerde naar Senegal, vervolgde Dr. Sabounji zijn mentorschap. Deze keer werkte hij samen met Dr. Buckingham om de tibialis anterior peesingreep uit te voeren, een operatie om veel voorkomende terugvallen van klompvoeten te corrigeren. ‘Ik heb echt geluk gehad met mijn mentorschap. Zo kon ik onderdeel zijn van de hele behandeling van klompvoeten, van het gipsen tot het behandelen van terugvallen,’ zegt hij. ‘Ik kreeg ruimschoots de kans om mijn chirurgische zelfstandigheid voor deze ingreep te ontwikkelen. Door de training die ik kreeg kon ik mijn vaardigheden en mijn vertrouwen verbeteren.’
Dr. Sabounji neemt al deze ervaring nu mee naar zijn kliniek en werkt aan zijn expertise om de eerste kinderorthopedisch chirurg van Senegal te worden. Hij droomt van een toekomst waarin kinderen met een behandelbare aandoening onmiddellijk zorg kunnen krijgen in plaats van jaren te moeten wachten – en hij maakt die droom nu al waar. ‘Ik heb het gevoel dat ik een betere chirurg ben geworden’, zegt Dr. Sabounji over zijn mentorschap. ‘Deze ervaring heeft al mijn hoop en verwachtingen overtroffen.’
