Genevieve Dione werkt als endoscopietechnicus in Dakar, Senegal. In haar werk houdt ze zich vaak bezig met sterilisatie, zoals het reinigen, voorbereiden en bewaren van medische hulpmiddelen. Ze had echter geen mogelijkheden om haar kennis over dit belangrijke aspect van veilige chirurgie te verdiepen.
Dat veranderde in juni, toen Genevieve aan boord stapte van de Global Mercy als een van de 21 deelnemers aan de training over steriel werken. De training was een kans om zich samen met andere professionals in het onderwerp te verdiepen, nieuwe vaardigheden te oefenen en ervaringen uit te wisselen. Ze vertelt: ‘Ik begrijp nu echt het belang van het steriliseren van al deze apparatuur.’
Sterilisatie van medische hulpmiddelen is zo’n essentieel onderdeel van het veilig houden van patiënten tijdens operaties, dat het gemakkelijk als vanzelfsprekend wordt beschouwd. ‘We kunnen niet spreken over veiligheid van patiënten zonder het ook over sterilisatie te hebben,’ zegt Arthus Kossou, een vrijwilliger van Mercy Ships uit Benin die de training verzorgde. Toch, zegt Arthus, ‘is de sterilisatieafdeling altijd ondergewaardeerd geweest. Dat is triest, want wij spelen een grote rol in het voorkomen van infecties.’
De volgende generatie trainen
Arthus is afgestudeerd in toegepaste taalwetenschappen en kwam oorspronkelijk aan boord van de Africa Mercy als een lokale dagwerker toen het schip in 2016 aanmeerde in zijn thuisland Benin. Later nam hij als student deel aan de opleiding Sterilisatie. Met deze nieuwe vaardigheden stapte hij over naar de functie van Teamleider CSA (Centrale Sterilisatieafdeling) waar hij vandaag de dag nog steeds werkt.
Arthus was niet het enige bekende gezicht tijdens de training dit jaar. Alle docenten waren deelnemers van de vorige cursusreeks in 2020 en kozen ervoor om terug te komen en de volgende ronde studenten op te leiden. Dat vat samen waar het in het MCB-werk (medische capaciteitsopbouw) om gaat: het vinden van de volgende generatie leiders. Zij zijn degenen die kennis en vaardigheden naar de lokale gemeenschappen brengen, zodat zorgsystemen ziekenhuis na ziekenhuis versterkt worden.
Tijdens de training kwam Genevieve naar voren als iemand met veel ideeën en vragen die haar kennis en toewijding om meer te leren lieten zien. Daardoor werd ze niet alleen opgeleid in nieuwe vaardigheden, maar leerde ze ook hoe ze anderen kon opleiden. Het begin van een sneeuwbaleffect.
De onzichtbare vijand begrijpen
Een van de uitdagingen van sterilisatie is de complexiteit ervan. Het gaat om veel meer dan alleen het schoonmaken en sorteren van chirurgische instrumenten. Er komt uitgebreide kennis bij kijken die al begint in de collegebanken. ‘Een goed begrip van microbiologie is vereist, omdat we tegen een onzichtbare vijand vechten. Je moet dus weten hoe microbacteriën functioneren,’ vertelt Arthus. ‘Het gaat niet om een gewone schoonmaakbeurt. Je moet verder kijken dan de reinheid van de instrumenten.’
De training werd in 2013 ontworpen voor lage-inkomenslanden, in samenwerking met Sterile Processing Education Charitable Trust (SPECT), opgericht door voormalig Mercy Ships vrijwilliger Christina Fast. Christina en haar collega’s hebben sindsdien meer dan 1.400 gezondheidswerkers opgeleid. De vierdaagse training omvat onderwerpen als microbiologie, infectiepreventie, reiniging en ontsmetting en steriel bewaren.
Samen met Afrika
‘Wat ik heb geleerd van Mercy Ships en SPECT draag ik nu over op deze deelnemers,’ vertelt de Senegalese docent Dr. Babacar Diop tijdens een koffiepauze. Door in 2020 mee te doen aan de training kon hij de stof die hij 15 jaar eerder aan het begin van zijn carrière had geleerd, opnieuw bestuderen. Het zorgde ook voor een band met de twee organiserende instellingen, een band die ook tijdens de pandemie standhield. ‘SPECT en Mercy Ships hebben geholpen met de administratie en processen van mijn ziekenhuis waardoor belangrijke veranderingen zijn doorgevoerd op de sterilisatieafdeling.’ Dr. Diop werkt nu aan ‘de oprichting van een vereniging die zich zal richten op het opleiden van andere professionals.’
Duurzame ontwikkeling begint met het opleiden van lokale mensen zoals Arthus, Genevieve en Dr. Diop die niet alleen werken in hun eigen gemeenschap, maar ook hun opleiding met anderen kunnen delen. Door samenwerkingen als deze kan medische zorg van hoge kwaliteit de norm worden – en komt de toekomst van veiliger opereren dichterbij.
