‘Onze missie is allereerst het leveren van hoogwaardige medische zorg. Maar wat je ook brengt, is hoop.’
Bekijk alle verhalenJaarlijks overlijden in Afrika zo’n 17 miljoen mensen omdat zij een bepaalde – soms schokkend simpele – chirurgische ingreep niet kunnen ondergaan. De faciliteiten zijn er niet, de medische kennis en kunde ontbreken, of ze konden simpelweg de kosten niet betalen. De Mercy Ships gooien een reddingsboei, op innovatieve en uiterst efficiënte wijze.
Tekst: Simone van Heiningen (De Dikke Blauwe)
Foto Anita Delhaas: Amke de Kiviet
Laten we eens wat cijfers op een rijtje zetten. Het gemiddelde Nederlandse ziekenhuis beschikt over 30 anesthesisten. Het aantal anesthesisten in heel Sierra Leone? Twee. Ja, dat leest u goed: twee. En in 2022 telde Nederland 1.421 algemeen chirurgen, op zo’n 17 miljoen inwoners. In Sierra Leone wonen meer dan acht miljoen mensen. Het aantal algemeen chirurgen daar? Vijf. In veel andere Afrikaanse landen is de situatie minstens zo schreiend. Dus nut en noodzaak van helpende handen staat buiten kijf.
Eind jaren ’70 kiest een Amerikaan, Don Stephens, voor een even inventieve als pragmatische aanpak: Mercy Ships – tot in de puntjes geoutilleerde hospitaalschepen, waarop chirurgische behandelingen verricht worden. Eenmaal op hun bestemming hebben de schepen een groot bereik, want in de landen onder de Sahara woont liefst tachtig procent van de bevolking binnen 150 kilometer van een havenstad. Honderden professionals uit alle delen van de wereld zetten hun vaardigheden in op de Africa Mercy en de Global Mercy (met 6 OK’s en 200 ziekenhuisbedden het grootste drijvende ziekenhuis ter wereld). Van de kapiteins tot de koks en van de ICT-medewerkers tot de chirurgen zijn dat allemaal vrijwilligers, gedreven door hun christelijke geloofsovertuiging die zij op deze prachtige manier handen en voeten geven. Voor de ‘technische’ kant van de zaak – bijvoorbeeld wanneer werfpersoneel nodig is – doet Mercy Ships graag een beroep op gespecialiseerde bedrijven, die bereid zijn hun mensen en middelen gratis ter beschikking te stellen.
‘Onze schepen vormen in alle opzichten een veilig platform. Door letterlijk en figuurlijk niet in het land te opereren blijven wij buiten conflicten, corruptie en onhygiënische omstandigheden ter plaatse.’
Anita Delhaas
Inmiddels heeft de organisatie kantoren in 16 landen, waaronder – sinds 1990 – Nederland. Aan het roer van Mercy Ships Holland staat Anita Delhaas en zij licht de kracht van Mercy Ships toe. ‘Onze schepen vormen in alle opzichten een veilig platform. Door letterlijk en figuurlijk niet op het land te opereren blijven wij buiten conflicten, corruptie en onhygiënische omstandigheden ter plaatse. En over het algemeen worden we door de autoriteiten met open armen ontvangen. Kijk, iedere minister van Volksgezondheid daar heeft zijn plannen gecommuniceerd en uiteindelijk leveren wij natuurlijk een bijdrage aan zo’n gezondheidsplan. Wáár we naartoe gaan wordt dan ook vaak bepaald door een combinatie van onze eigen inschatting en een uitnodiging om te komen. Voor de duidelijkheid: wij komen niet op stel en sprong. We willen onze tijd en middelen bij iedere missie zo efficiënt mogelijk inzetten. Het traject van een bezoek duurt dus in totaal zo’n vijf jaar. Drie jaar lang bereiden we, samen met lokale organisaties waar we relaties mee hebben, onze komst voor. In die periode gaan we in overleg met de plaatselijke ziekenhuizen, met de regering, wordt geïnventariseerd hoeveel patiënten er zijn in de categorieën die wij kunnen behandelen, wordt de hele papierwinkel geregeld rondom douanefaciliteiten, kwijtschelding van liggelden en de kosten voor ons water, enzovoorts. Lokaal wordt ook de triage gedaan van patiënten die concreet in aanmerking zullen komen voor een operatie. Vervolgens leggen wij aan in een geschikte haven en daar blijven we dan acht maanden tot een jaar, waarin we zo’n 2.000 operaties verrichten op het gebied van reconstructieve/plastische chirurgie, mond- en kaakchirurgie, aangezichtschirurgie, fisteloperaties bij vrouwen waar iets mis is gegaan tijdens de bevalling, tandheelkunde, oogheelkunde en orthopedie. Tot slot volgt een jaar van nazorg, waarin voortgeborduurd wordt op opleidingstrajecten die tijdens ons verblijf ingezet zijn.’
Want de hulp van Mercy Ships gaat verder dan het lenigen van chirurgische nood. Aan boord en op het vaste land worden trainingsprogramma’s verzorgd voor lokale health professionals, die op hun beurt deze kennis weer doorgeven aan collega’s. Delhaas: ‘Het is zeker niet zo dat wij aankomen, de operaties doen, weer wegvaren en dat was het dan. Duurzame impact is ons doel en dat bereiken we door kennisoverdracht. En dan gaat het niet alleen om chirurgische kennis, door lokale artsen mee te laten kijken bij operaties. Ik zal je een aansprekend voorbeeld geven: brandwonden bij kinderen komen in Afrika erg veel voor, bijvoorbeeld door het koken op open vuur.
Er was een klein jongetje, dat zo ernstig verbrand was dat wij alleen nog palliatieve zorg konden verlenen. Een van onze verpleegkundigen liet in het plaatselijke ziekenhuis zien hoe je de verbanden af moet wikkelen en dergelijke. Het kindje ging huilen en kreeg toen van de lokale verpleegkundige een klap, omdat hij stil moest zijn. Er was simpelweg geen benul van wondverzorging en hoeveel pijn dat doet. Dat soort basale kennis leveren wij ook. Weken later stierf dat jongetje, maar in die tijd heeft hij geen klap meer gekregen. De verpleegkundigen hadden geleerd dat zij beter voor hem konden zingen, om hem even af te leiden. Liefde, aandacht… we horen zo vaak van patiënten die van boord gaan, dat de aandacht en de liefde die ze hebben ontvangen minstens zo belangrijk voor hen zijn geweest als de operatie zelf. Wanneer we na een tijd weer aanmeren op dezelfde plek, zijn er zoveel dankbare ontmoetingen met genezen patiënten. En we zien dan ook het resultaat van onze impact.
In Guinee bijvoorbeeld hadden we heel veel tandheelkundige behandelingen en operaties gedaan. Want er was wel een tandartsenopleiding, maar die bestond alleen maar uit theorie! Je zou erom lachen als het niet zo triest was. Moet je je voorstellen dat je bij een tandarts komt die alleen in een boekje heeft gelezen wat hij moet doen. Dus wij hebben een tandheelkundige kliniek opgezet, die door een van onze donoren gesponsord wordt met materialen en dergelijke. Toen we na een aantal jaar weer in Guinee kwamen en die kliniek goed zagen draaien… ja, dan heb je dus impact gehad. Dit soort dingen – twee anesthesisten in heel Sierra Leone, een land waar je tandheelkunde uit een boekje moeten leren, een ziekenhuis waar je door corruptie bijna miljonair moet zijn om behandeld te worden – haalt hier het nieuws niet. En natuurlijk, het Midden-Oosten-conflict, de oorlog in Oekraïne… het is allemaal verschrikkelijk. Maar juist dan is het zo geweldig mooi om écht iets te kunnen doen, iets te betekenen voor mensen die het zo hard nodig hebben, door het leveren van concrete chirurgische zorg. Want vergis je niet: per jaar overlijden in Afrika 17 miljoen mensen doordat ze géén chirurgische hulp krijgen. Dat is meer dan aan AIDS, tbc en malaria bij elkaar. En het gaat niet alleen om de mensen die anders zouden overlijden, maar ook om mensen die bij gebrek aan die hulp amper nog een leven hebben. Denk aan een vrouw die een fisteloperatie nodig heeft na een bevalling. Dat is een heel simpele ingreep. Maar zolang ze die nergens kan krijgen – of niet kan betalen – is ze incontinent, kan zij niet werken, is ze afhankelijk van familie én krijgt ze een enorm sociaal stigma, vaak vanuit onbegrip. Wanneer wij zo’n jonge vrouw opereren, geven wij haar haar leven terug, haar waardigheid. En ze kan ook weer economisch bijdragen, waardoor je een hele familie helpt. Onze missie is allereerst het leveren van hoogwaardige medische zorg. Maar wat je ook brengt, is hoop.’
Helpt u ons helpen?
Mercy Ships is volkomen afhankelijk van giften van particuliere donateurs, bedrijven, fondsen en kortingen van leveranciers. Ook nodigen wij organisaties graag uit om bij te dragen door bijvoorbeeld vrijwilligers of expertise beschikbaar te stellen.
Financiële steun aan Mercy Ships is op allerlei manieren mogelijk. Zo kunnen specifieke projecten gekozen worden die aansluiten bij het karakter van de gevende organisatie, bijvoorbeeld bepaalde operaties, medische trainingen of scheepsonderhoud. Omdat een groot deel van de bevoorrading van de schepen van Mercy Ships vanuit Nederland plaatsvindt, is ook een gift in natura een goede optie. Van tandpasta tot airco’s, van meetsystemen tot brillen: er is heel wat voor nodig om twee grote schepen – elk met meer dan 400 vrijwilligers – te bevoorraden.
Wilt u meer informatie over het geven van een donatie, concrete sponsoring of een andere manier van bijdragen? Neem vrijblijvend contact op met relatiebeheerder Anton van Houdt, via 31 (0)6 42218706 of anton.vanhoudt@mercyships.nl.
